Maiden
cùng với một bé trai 7 tuổi khác được phát hiện vào năm 1999 trong hố
băng nằm ở độ cao 6.739 mét so với mực nước biển trên đỉnh núi lửa
Llullaillaco của Argentina. Theo các nhà khoa học, 2 đứa trẻ bị biến
thành vật hiến tế sử dụng trong nghi thức tôn giáo thuộc triều đại Inca,
khu vực trải dài dọc dãy Andes ngày nay.
Kết quả trước đây từng chỉ ra rằng 2 đứa
bé đã được “vỗ béo” với chế độ ăn uống khá đầy đủ gồm ngô và thịt lạc
đà không bướu sấy khô trong vòng 1 năm. Sau khi chết, nhiệt độ luôn ở
mức đóng băng cùng một số yếu tố tự nhiên khác giúp bảo quản cơ thể
chúng gần như nguyên vẹn.
Xác ướp 500 năm tuổi có tên “Trinh nữ” được bảo
quản gần như nguyên vẹn. (Ảnh: Angelique Corthals)
Tiến hành nghiên cứu, nhà nhân chủng học
Angelique Corthals đến từ Đại học New York và đồng nghiệp đã lấy mẫu
của 2 xác ướp trong đó có vết máu trên áo choàng cậu bé rồi phân tích
chuỗi protein trong các tế bào cơ thể. Sử dụng kỹ thuật gọi là shotgun
proteomics, họ đặt mẫu nghiên cứu vào một thiết bị có tên phổ ký khối
(mass spectrometer), đưa tất cả chuỗi protein của mẫu vào bộ phận cấu
thành là các chuỗi axit amin.
Tiếp đó, với một phần mềm máy tính phức
tạp, nhóm chuyên gia có thể so sánh chúng với các protein hiện có trong
bộ gene người để xác định protein thực tế ở mẫu nghiên cứu, Corthals
giải thích. “Bạn sẽ không áp dụng được phương pháp này cho loài vật không có bộ gene hoàn chỉnh”, bà nói.
Kết quả cho thấy những thông tin về
protein trên Maiden phù hợp với hồ sơ bệnh án một bệnh nhân bị nhiễm
trùng hô hấp mãn tính. Chụp X-quang phổi và phân tích ADN của Maiden sau
đó cũng phát hiện dấu hiệu loài vi khuẩn thuộc chi Mycobacterium, vốn
là tác nhân gây nhiễm trùng phần trên của đường hô hấp và bệnh lao. Điều
này không được tìm thấy ở xác ướp bé trai 7 tuổi.
Ngoài ra, nghiên cứu cũng cho thấy
shotgun proteomics có thể đóng vai trò quan trọng trong việc xác định
bệnh tật hoặc nguyên nhân tử vong ở các trường hợp liên quan tới khảo cổ
học, y tế và tội phạm. Hiện nay, Corthals đang tiến hành nhiều thử
nghiệm khác để xem liệu kỹ thuật này có sử dụng được với các mẫu cổ hơn
và ít hơn hay không, chẳng hạn như mẩu xương nhỏ hoặc xác ướp Ai Cập.
