Cuộc nghiên cứu về di hài của một sinh vật tại đảo Flores thuộc Indonesia cho thấy đây có thể là phiên bản lùn của chi người đời đầu trong lịch sử tiến hóa của nhân loại. Được đặt biệt danh là “hobbit” theo tên người lùn trong bộ sách Chúa tể những chiếc nhẫn, người trưởng thành của chi này không cao hơn đứa bé 3 tuổi ngày nay và nặng khoảng 25 kg. Nghiên cứu mới cho rằng người hobbit có thể đã cùng tồn tại song song với giống loài chúng ta cho đến khi tuyệt chủng cách đây 12.000 năm, theo báo cáo trên chuyên san Proceedings B Journal.

Kể từ khi tìm thấy xương cốt của một giống người đặc biệt trên đảo vào năm 2003, các chuyên gia tìm đủ mọi cách để giải thích sự hiện diện đầy bí ẩn của sinh vật này, có tên khoa học là Homo floresiensis. Một trong những giả thuyết phổ biến là người hobbit hình thành từ một chi người với não và cơ thể khá lớn, từng phát triển mạnh tại vùng Đông Á, được gọi là người đứng thẳng (Homo erectus). Đây là người cổ đại đầu tiên có khả năng đi đứng trên hai chân và xuất hiện gần 2 triệu năm trước tại châu Phi. Các chuyên gia cho rằng họ đã đến đảo Flores trong cuộc chinh phục Đông Á, với lãnh thổ trải dài từ Thổ Nhĩ Kỳ đến Trung Quốc. Người đứng thẳng to và mạnh hơn người thông minh (Homo sapiens), nhưng não không phức tạp bằng.

Sau khi người H.erectus di cư đến đảo Flores, có thể thông qua đảo Java gần đó, những lớp hậu duệ bắt đầu thu nhỏ về kích thước từ thế hệ này sang thế hệ khác, theo quy trình mà giới khoa học gọi là chứng lùn ở đảo, vì tình trạng khan hiếm thức ăn. Quá trình lùn đi này không chỉ diễn ra ở người mà còn xuất hiện ở những giống loài động vật khác cũng cư trú trên đảo. Trong khi đó, phe phản đối bác bỏ khả năng trên, cho rằng não của người H.erectus không thể thu nhỏ quá mức như vậy, với kích thước chẳng bằng một quả cam được nhét trong hộp sọ cỡ quả bưởi, tức còn kém cả não tinh tinh. Một giả thuyết khác thì nghĩ rằng người lùn có thể là một nhóm nhỏ của người hiện đại, tức Homo sapiens, nhưng não và cơ thể bị kiềm chế phát triển như bình thường do căn bệnh ngặt nghèo nào đó, hoặc họ có thể là hậu duệ của những sinh vật giống khỉ có não nhỏ.

Mới đây, kết quả quét não do nhóm chuyên gia Nhật Bản thực hiện cho thấy não "người hobbit" nhỉnh hơn một chút so với suy đoán trước đây. Để rút ra kết luận trên, tiến sĩ Yousuke Kaifu của Viện Bảo tàng tự nhiên và khoa học quốc gia tại Tokyo cùng đồng sự cũng tiến hành một cuộc phân tích về tỷ lệ tương đối giữa não với cơ thể ở người hiện đại. Từ đó nhóm của bà rút ra kết luận rằng não người H.erectus vẫn có thể thu nhỏ xuống kích thước như não người lùn. “Công trình của chúng tôi không chứng minh rằng người erectus là tổ tiên của floresiensis”, theo BBC dẫn lời tiến sĩ Kaifu. Tuy nhiên, không loại trừ khả năng trên.

Có thể thấy, tình trạng chuỗi thức ăn quá nghèo nàn trên đảo đã không cho phép người erectus duy trì hình dạng và kích thước ban đầu, và đành “tái tổ chức não bộ”, theo hướng duy trì chức năng bất chấp kích thước quá bé. Tình trạng hóa lùn không chỉ diễn ra ở người floresiensis, mà còn là số phận chung của các sinh vật trên đảo Flores. Nếu một loài voi đã tuyệt chủng có thể lớn hơn cả voi châu Phi trong điều kiện sinh sống lục địa, trên đảo Flores chúng chỉ nhỉnh hơn trâu nước ngày nay, tức nặng khoảng 400 kg.

Giới chuyên gia cho rằng cuộc tranh cãi về loài floresiensis là một phần của cuộc tranh luận lớn hơn xung quanh câu chuyện về sự tiến hóa của loài người. Có vẻ như là quá trình tiến hóa này cũng gặp trục trặc, và "người hobbit” chẳng qua là một cuộc thí nghiệm thất bại mà thôi.