Tại sao phòng quan trắc thiên văn thường có mái tròn?
Thông thường mái nhà nếu không bằng thì cũng nghiêng, chỉ riêng mái các phòng quan trắc của đài thiên văn thì hình tròn, trông xa giống như một bánh bao lớn. Phải chăng họ làm dáng cho nó hay chỉ để trông cho lạ mắt?
Không phải vậy, bởi mái tròn có tác dụng riêng của
nó. Nhìn từ xa, nóc đài thiên văn là một nửa hình cầu, nhưng đến gần sẽ
thấy trên nóc mái có một rãnh hở chạy dài từ đỉnh xuống đến mép mái.
Bước vào bên trong phòng, rãnh hở đó là một cửa sổ lớn nhìn lên trời,
ống kính thiên văn khổng lồ chĩa lên trời qua cửa sổ lớn này.
Mái hình tròn của đài thiên văn được thiết kế để
chuyên dụng cho kính thiên văn viễn vọng. Mục tiêu quan trắc của loại
kính này nằm rải rác khắp bầu trời. Vì thế, nếu thiết kế như những mái
nhà bình thường thì rất khó điều chỉnh ống kính về các mục tiêu. Trên
trần nhà và xung quanh tường, người ta lắp một số bánh xe và đường ray
chạy bằng điện để điều khiển nóc nhà di chuyển mọi góc độ, rất thuận
tiện cho người sử dụng. Bố trí như vậy, dù ống kính thiên văn hướng về
phía nào, chỉ cần điều khiển nóc nhà chuyển động đưa cửa sổ đến trước
ống kính, ánh sáng sẽ chiếu tới và người quan sát có thể nhìn thấy bất
cứ mục tiêu nào trên bầu trời.
Khi không sử dụng, người ta đóng cửa sổ trên nóc nhà
để bảo vệ kính thiên văn không bị mưa gió. Đương nhiên, không phải tất
cả các phòng quan trắc của đài thiên văn đều thiết kế mái tròn. Một số
phòng quan trắc chỉ quan sát bầu trời hướng Bắc – Nam nên chỉ cần thiết
kế mái nhà hình chữ nhật hoặc hình vuông