Positronium
được tạo thành bởi một electron và phản vật chất sinh đôi của chính nó,
positron. Positronium có các ứng dụng trong việc phát triển chụp cắt
lớp phát xạ positron chính xác hơn hay còn gọi là quét (PET) và nghiên
cứu vật lý cơ bản.
Gần đây, phản vật chất trở thành đề tài
nóng bỏng khi các nhà khoa học ở CERN, tổ chức nghiên cứu hạt nhân châu
Âu, bẫy được các nguyên tử phản hydrogen trong khoảng hơn 15 phút. Cho
đến lúc đó, sự hiện diện của các phản nguyên tử được ghi nhận chỉ trong
các phần của một giây.
Các nhà vật lý học tại Đại học UC Riverside, Hoa Kỳ
Trong phòng thí nghiệm tại Đại học UC
Riverside, Hoa Kỳ, các nhà vật lý đầu tiên cho các mẫu silicon đã chiếu
xạ tiếp xúc với ánh sáng laser. Tiếp theo họ cấy positron trên bề mặt
của silicon. Họ phát hiện ra ánh sáng laser giải phóng điện tử silicon sau đó liên kết với các positron để hình thành positronium.
"Với phương pháp này, một số lượng
đáng kể của positronium có thể được sản xuất trong một phạm vi nhiệt độ
rộng và hoàn toàn có thể kiểm soát được," theo David Cassidy, nhà
khoa học dự án, trợ lý trong phân ban Vật lý và Thiên văn học, người
đang thực hiện nghiên cứu với đồng nghiệp. "Các phương pháp khác để
tạo ra positronium từ bề mặt đòi hỏi làm nóng mẫu ở nhiệt độ rất cao.
Phương pháp của chúng tôi làm việc ở hầu hết các ngưỡng nhiệt độ, bao
gồm ngưỡng nhiệt độ rất thấp."
Cassidy giải thích khi các positron được
cấy vào vật liệu, chúng có thể bị bẫy trên bề mặt vật liệu, và sẽ nhanh
chóng tìm ra và tiêu diệt các điện tử.
"Trong thí nghiệm, chúng tôi nhận thấy chiếu
xạ bề mặt vật liệu bằng tia laser trước khi positron chạm đến các điện
tử sẽ tạo điều kiện cho các positron rời khỏi bề mặt vật liệu và tránh
việc các điện tử bị chúng tiêu diệt", theo Allen Mills, giáo sư vật lý và thiên văn học, đồng nghiệp của Cassidy tại phòng thí nghiệm. "Đây
là cách thức tạo thành positronium, một cách tự phát, positronium được
phát ra từ bề mặt vật liệu. Positronium tự do tồn tại lâu hơn 200 lần
dài so với pozittron trên bề mặt vật liệu, nên chúng dễ bị phát hiện".
Kết quả nghiên cứu được đăng tải trên tạp chí Physical Review Letters, số ra ngày 15 Tháng 7 năm 2011.
Các nhà nghiên cứu chọn silicon trong các
thử nghiệm của họ vì có ứng dụng rộng rãi trong lĩnh vực điện tử, vững
chắc, rẻ tiền và hoạt động có hiệu quả.
"Thật vậy, ở nhiệt độ rất thấp, Silicon là vật liệu tốt nhất để sản xuất ra positronium, ít nhất là trong các vụ nổ ngắn", Cassidy nói.
Mục tiêu sau cùng của nhà nghiên cứu là
thực hiện các phép đo chính xác trên positronium để hiểu rõ hơn về phản
vật chất và các đặc tính của nó, cũng như tìm kiếm cách thức cô lập nó
trong thời gian dài hơn.
Cassidy và Mills đã được mời tham gia vào
nghiên cứu bởi giáo sư Harry Tom, và là chủ tịch Hội vật lý và thiên
văn học, và Tomu H. Hisakado, một nghiên cứu sinh trong phòng thí nghiệm
của Mills.
Trong tương lai gần, nhóm nghiên cứu hy
vọng sẽ làm mát positronium để cấp phát năng lượng dưới sử dụng thí
nghiệm khác, và tạo cũng "Bose - Einstein condensate" cho positronium - tập hợp các nguyên tử positronium ở trạng thái lượng tử giống nhau.
"Việc tạo ra một Bose - Einstein của
positronium thực sự sẽ đẩy ranh giới của gì là có thể có trong điều
khoản của phép đo chính xác thực", Cassidy nói. "Các phép đo
như vậy sáng tỏ hơn tính chất của phản vật chất và giúp chúng tôi thăm
dò thêm tại sao có sự không đối xứng giữa vật chất và phản vật chất
trong vũ trụ".
Nghiên cứu này được tài trợ từ Quỹ Khoa học Quốc gia và phòng thí nghiệm nghiên cứu Không quân Hoa Kỳ.