Diệt bọ gậy bằng sóng siêu âm

Phương pháp mới này cho phép diệt 100% bọ gậy muỗi và tảo độc trong nước nhằm làm sạch môi trường, phòng ngừa các bệnh nguy hiểm như sốt xuất huyết, sốt rét.

TS.Trương Văn Chương và Th.S.Lê Quang Tiến Dũng, Khoa Vật lý, ĐH Khoa học Huế (ĐH Huế) đã nghiên cứu chế tạo thành công các máy phát siêu âm dưới nước. Máy có khả năng diệt cả hai đối tượng tảo và bọ gậy muỗi rất hiệu quả.

TS.Trương Văn Chương (phải) và Th.S.Lê Quang Tiến Dũng, Khoa Vật lý, ĐH Khoa học Huế (ĐH Huế). Ảnh bên phải là máy siêu âm nhỏ, gọn do hai giảng viên trên nghiên cứu, chế tạo (Ảnh: Ng. Phương)

Theo khảo sát của nhóm nghiên cứu, hiện mức độ ô nhiễm ở các hồ, ao, sông, suối ngày càng tăng nhanh, nhất là các thành phố lớn. Hàm lượng các thực vật phù du cao, phát triển dày đặc làm cho các hồ có màu xám xanh gây mất cảnh quan môi trường (hay còn gọi là tình trạng phú dưỡng hóa). Trong các hồ này còn xuất hiện một số loài tảo độc nguy hại, trong đó, loài tảo tập đoàn M. botrys rất độc. Chúng có thể làm cạn kiệt ô xy trong nước và gây chết cho động vật thủy sản. Môi trường nước ô nhiễm lại là điều kiện thuận lợi của một số loài gây bệnh truyền nhiễm nguy hiểm bùng phát mạnh, trong đó đáng kể nhất là muỗi với sốt xuất huyết, viêm não, sốt rét, sốt vàng da, bệnh giun chỉ...

Thạc sỹ Lê Quang Tiến Dũng cho biết: “Muỗi có 4 giai đoạn trong vòng đời của chúng là trứng, bọ gậy, cung quăng (lăng quăng) và muỗi trưởng thành. Sóng siêu âm có khả năng tiêu diệt hiệu quả nhất trong giai đoạn trứng muỗi phát triển thành bọ gậy. Bọ gậy có mang theo một túi khí trên cơ thể chúng. Sóng siêu âm làm nổ túi khí này và “cắt” đứt cơ thể bọ gậy. Tương tự, sóng siêu âm cũng làm đứt cấu trúc tảo. Dùng sóng siêu âm để diệt bọ gậy muỗi và tảo độc có giá thành rẻ hơn mà cũng không làm hại đến môi trường so với việc sử dụng hóa chất”.

TS.Trương Văn Chương cho biết, kết quả cuối cùng khi nghiên cứu trên 2 đối tượng tảo và bọ gậy cho thấy, thiết bị phát siêu âm dưới nước với tần số trong khoảng 35 - 50 kHz có khả năng diệt cả hai đối tượng này rất hiệu quả. Sau 5 giây xử lý siêu âm, 100% bọ gậy muỗi bị tiêu diệt. Kết quả xử lý tảo bằng thiết bị siêu âm cũng cho thấy 100% tảo bị diệt.

Hình ảnh lớp vỏ trong của bọ gậy muỗi bị vỡ khi bị tác động của siêu âm (a). Trong trường gần, phần gần đuôi của bọ gậy bị vỡ tung (b). (Ảnh do nhóm nghiên cứu cung cấp)

Theo TS Chương, trên thế giới có khá nhiều hãng sản xuất thiết bị xử lý tảo nở hoa, tuy nhiên giá thành của các thiết bị này còn khá cao. Bên cạnh đó, do còn thiếu thông tin nên các cơ sở sản xuất, các doanh nghiệp trong nước chưa thực sự tin vào khả ứng dụng hữu ích này của siêu âm.

Trước đây, cũng có một số cách như thả cá, hoặc sử dụng ấu trùng tôm (Mesocyclops) ăn bọ gậy. Tuy nhiên, một số nghiên cứu cho thấy, việc sử dụng con Mesocyclops để diệt bọ gậy là không phù hợp ở Việt Nam vì nó lại là nguồn mang các loại ký sinh trùng bệnh giun chỉ và giun đầu gai. Các cách diệt khác phần lớn rơi vào việc đuổi và diệt muỗi đã trưởng thành. Tại Việt Nam, chưa có nghiên cứu và công bố nào về việc sử dụng sóng siêu âm trong việc diệt loăng quăng, bọ gậy muỗi.

Các thiết bị đã được nhóm giảng viên đã chế tạo thành công và đưa vào ứng dụng như thiết bị tổng hợp vật liệu tần số 30kHz, công suất 155W; máy siêu âm sử dụng trong diệt tảo. Hiện kỹ thuật này đã được chuyển giao cho Công ty Huetronics (tỉnh Thừa Thiên-Huế) để nhanh chóng tạo ra các thiết bị có thương hiệu, góp phần diệt muỗi cũng như kiểm soát sự phát triển của tảo ở các hồ nuôi tôm, hồ cảnh quan trong thành phố Huế thay cho việc dùng hóa chất có hại.