Phần lớn động vật sinh sản tới khi chúng chết. Con người là loài duy nhất ngừng sinh sản ở giai đoạn giữa cuộc đời vì hiện tượng mãn kinh. Ngày nay vai trò của mãn kinh đối với quá trình tiến hóa của loài người vẫn là vấn đề gây tranh cãi trong giới khoa học.

Tiến sĩ Andy Russell, một nhà nghiên cứu của Đại học Exeter tại Anh, cùng các đồng nghiệp phân tích tỷ lệ sinh, tử tại Phần Lan từ năm 1700 tới 1900. Họ nhận thấy, nếu mẹ chồng và con dâu cùng nuôi con nhỏ trong một khoảng thời gian nhất định, nguy cơ tử vong trước tuổi 15 của những đứa trẻ trong gia đình đó sẽ tăng gấp đôi so với những trẻ khác, Telegraph đưa tin.

Từ thời nguyên thủy, phụ nữ sẵn sàng cạnh tranh với
con dâu, song có xu hướng nhường nhịn con gái ruột.

Nhưng tình trạng đó không xảy ra nếu mẹ chồng và con gái ruột của người đó cùng nuôi con nhỏ.

Russell cho rằng cách phân chia thức ăn trong những gia đình mà cả mẹ chồng và con dâu cùng nuôi con nhỏ là nguyên nhân khiến những đứa trẻ đối mặt với nguy cơ chết non cao gấp hai lần so với mức trung bình của xã hội. Nếu điều kiện sống khó khăn, phụ nữ lớn tuổi và có con nhỏ sẵn sàng tranh giành với con dâu để đáp ứng nhu cầu thức ăn và vật chất của con họ, bất chấp hậu quả xấu mà những đứa cháu nội có thể hứng chịu.

“Mãn kinh là hiện tượng mà quá trình tiến hóa tạo ra nhằm ngăn cản phụ nữ lớn tuổi cạnh tranh với con dâu. Do phần lớn phụ nữ không sinh con sau thời kỳ mãn kinh, họ sẽ tập trung thời gian và công sức vào việc chăm sóc cháu và các thành viên khác trong gia đình”, Russell giải thích.

Theo Russell, trên phương diện tiến hóa, từ thời nguyên thủ phụ nữ có xu hướng nhường thức ăn, vật chất cho con gái ruột, song sẽ cạnh tranh với những phụ nữ không có quan hệ huyết thống, kể cả con dâu.

Phát hiện của Russell có thể giúp giới khoa học giải thích hiện tượng nữ giới ngừng sinh sản vào giai đoạn giữa cuộc đời. Nó cũng phù hợp với một giả thuyết mà theo đó, phụ nữ ngừng sinh con vào tuổi trung niên để giúp con của họ nuôi dưỡng những đứa cháu.

“Nghiên cứu của Đại học Exeter cho thấy, rất có thể hiện tượng mãn kinh xuất hiện ở phụ nữ vì họ có vai trò quan trọng đối với việc nuôi cháu trong các xã hội truyền thống”, tiến sĩ Virpi Lummaa, một chuyên gia của Đại học Sheffield tại Anh, phát biểu.

Lummaa cho rằng, dù vai trò của gia đình đã thay đổi mạnh mẽ, nhiều phụ nữ vẫn đảm nhiệm công việc nuôi dưỡng những đứa cháu. Ngay cả trong xã hội phương Tây, một bộ phận phụ nữ vẫn giúp con chăm nom cháu vào ban ngày.

“Một điều thú vị là ngày nay rất ít phụ nữ sinh con cùng thời gian với con dâu hoặc con gái dù họ chưa tới thời kỳ mãn kinh”, Lummaa bình luận.