Tại triển lãm, chỉ có một số ít các công ty hàng không quân sự tham dự như: Lockheed Martin, Northrop Grumman, Pratt & Whitney, Raytheon và Sikorsky.

Các "ông lớn" ở Châu Âu gồm: Boeing, Dassault, Eurofighter, Saab, Sukhoi, Thales và nhiều doanh nghiệp khác đã không tới.

Lý do giải thích cho điều này rất dễ hiểu, các tập đoàn hàng không châu Âu đều có lợi ích thương mại đáng kể ở Trung Quốc và việc tới tham dự TADTE là điều không nên.

Tình hình hiện nay, Đài Loan đang rất cần những chiến đấu cơ mới. Các máy bay chủ lực trong không quân Đài Loan như F-16A/B, F-CK-1 Chingkuo, Dassault Mirage 200 và F-5E/F đều tỏ ra lỗi thời so với các chiến đấu cơ của Không quân Trung Quốc.

“Các đơn vị không quân trang bị bốn biến thể chiến đấu cơ trên, là quá già và ngày càng khó khăn để duy trì. Thách thức khác gồm việc duy trì sự sống còn của căn cứ không quân, mặc dù Đài Loan đã có bước đi quan trọng tăng cường khả năng sửa chữa đường băng nhanh chóng,” ông Michael Stokes – chuyên gia về Trung Quốc nói.

Trong khi đó, Trung Quốc luôn luôn coi Đài Loan là một tỉnh và muốn thu hồi hòn đảo này. Họ ưu tiên biện pháp hòa bình nhưng không loại trừ khả năng dùng vũ lực. Không quân Trung Quốc liên tục nâng cấp các phi đội với các chiến đấu cơ mới như J-10A/B.

Trung Quốc có lực lượng mạnh chiến đấu cơ Sukhoi Su-27 và biến thể nội địa J-11B. Đầu năm 2011, Trung Quốc tiếp tục gây sốc với loạt hình ảnh và video thử nghiệm máy bay chiến đấu tàng hình thế hệ thứ năm J-20.

Viễn cảnh "đen tối"

Theo một báo cáo của Rand - Viện nghiên cứu và phát triển (Mỹ), đã vẽ ra bức tranh về cuộc tấn công giả định của Trung Quốc vào Đài Loan giai đoạn 2015-2030.

Rand cho rằng tên lửa đạn đạo của Trung Quốc sẽ chôn vùi lực lượng phòng không và các căn cứ không quân Đài Loan.

Căn cứ Mỹ ở Tây Thái Bình Dương sẽ chịu chung số phận như vậy, thêm vào đó là các cuộc không kích của máy bay ném bom H-6K mang tên lửa hành trình tầm xa. Trung Quốc có nhiều sân bay, nhiều không gian để che giấu các bệ phóng tên lửa – rất phức tạp nếu Mỹ và Đài Loan muốn đối phó.

Lực lượng phòng không Đài Loan sẽ bị đánh bại và căn cứ Không quân Mỹ sẽ mất tác dụng. Khi đó, chiến đấu cơ Trung Quốc sẽ tạo một hành lang để các máy bay cường kích tiếp cận không phận Đài Loan ở trần bay thấp.

Cuối cùng, Không quân Trung Quốc sẽ thiết lập ưu thế  trên bờ biển phía Đông Đài Loan bằng cách sử dụng các máy bay chiến đấu tầm xa như J-10, J-11. Điều này sẽ ngăn chặn máy bay chỉ huy cảnh báo sớm trên không của Mỹ “nhòm ngó” eo biển Đài Loan, mở ra cánh cửa cho chiến dịch đổ bộ.

Không quân Trung Quốc liên tiếp nâng sức mạnh trong khi Đài Loan vẫn "dậm chân tại chỗ".

Đây là kế hoạch “cực đoan”, nhưng dù trong bất kỳ cuộc xung đột nào thì Không quân Đài Loan vẫn luôn đóng vai trò bảo vệ đáng tin cậy, cung cấp cho các nhà lãnh đạo hòn đảo này khoảng không gian “thoáng” đối phó với đòi hỏi của Bắc Kinh. Sứ mệnh này sẽ suy yếu nếu sức mạnh chiến đấu của Không quân tiếp tục mất cân bằng so với Trung Quốc.

Trung Quốc nhận thức rõ ý đồ của Đài Loan nên: trong chuyến viếng thăm Mỹ đầu năm 2011, tư lệnh Quân đội Trung Quốc Trần Bỉnh Đức kêu gọi Mỹ ngừng bán vũ khí cho Đài Loan và xem xét lại Đạo luật quan hệ Đài Loan 1979, đòi hỏi Washington chỉ bán cho Đài Loan các loại vũ khí có tính chất phòng thủ.

Về phía Đài Loan, từ năm 2006 họ đã đề nghị Mỹ bán 66 chiến đấu cơ F-16C/D Block 50/52 cho Không quân Đài Loan. Nhưng trước vấn đề ngoại giao với Trung Quốc, chính quyền Mỹ quanh co chối từ đề xuất của Đài Loan.

Theo nguồn tin ở TATDE nói rằng, Đài Loan khó có khả năng đi tiếp trong thương vụ mua bán này. Ngoài ra, sau triển lãm thì phương tiện truyền thông đưa tin Mỹ có kế hoạch không trợ giúp nâng cấp máy bay F-16A/B đang phục vụ trong Không quân Đài Loan. Ngay lập tức, giới chức Mỹ - Đài đã phủ nhận chuyên này và nói rằng quyết định vẫn chưa được đưa ra.

Nếu như thương vụ F-16C/D tiếp tục trì hoãn, nó sẽ trở thành vấn đề nóng của chính giới Mỹ trong năm 2012. Vì tập đoàn Lockheed nói rằng họ có kế hoạch ngừng sản xuất F-16C/D vào năm 2013 nếu họ không nhận được thêm hợp đồng nào nữa.

Viện nghiên cứu Mỹ đưa ra đánh giá về bản hợp đồng F-16C/D cho Đài Loan, nó sẽ đem lại 8,7 tỷ USD cho Công nghiệp quốc phòng Mỹ, 768 triệu USD cho thuế liên bang và 593 triệu USD cho thuế địa phương.

Trong bối cảnh này, tỉ lệ thất nghiệp ở Mỹ tăng cao và chính quyền Obama cần hết sức cân nhắc việc họ nhượng bộ Trung Quốc sẽ phải hy sinh hàng nghìn chỗ làm người dân Mỹ.

Nâng cấp để tăng cường sức mạnh

Trước tình trạng nhiều khả năng chính quyền Mỹ không chấp nhận hợp đồng mua F-16C/D, Đài Loan nhanh chóng tính tới phương án khác "dễ" thành công hơn. Đó là nâng cấp các loại máy bay hiện có theo tiêu chuẩn mới.

Đài Loan tìm kiếm giải pháp nâng cấp 150 chiến đấu cơ F-16A/B. Những chiếc máy bay này được chuyển giao vào đầu những năm 1990. Nhân tố chính của gói nâng cấp đó là trang bị radar quét mạng pha chủ động (AESA) cho F-16A/B.

Theo nguồn tin từ triển lãm TADTE, phía Đài Loan có thể đã lựa chọn được loại radar AESA cho chương trình nâng cấp F-16A/B.

Bên cạnh giải pháp F-16A/B, Đài Loan còn tiến hành nâng cấp F-CK-1. Không quân Đài Loan đã ký hợp đồng với Tập đoàn phát triển công nghiệp hàng không (AIDC) để nâng cấp 71 chiếc F-CK-1 với tổng trị giá 588 triệu USD.

Cuối tháng 6/2011,  AIDC đã chuyển giao 6 chiếc F-CK-1 cải tiến đầu tiên cho không quân. Dự kiện, công việc này sẽ hoàn thành trong thời gian 2-3 năm.

Dựa trên chương trình này, F-CK-1 sẽ được trang bị ra đa xung doppler GD-53 (biến thể nội địa của ra đa AN/APG-67), thiết bị đối phó điện tử, máy tính điều khiển bay kỹ thuật số, thiết bị gây nhiễu chủ động và kênh truyền dẫn dữ liệu. F-CK-1 nâng cấp sẽ mang được 4 tên lửa không đối không tầm trung Thiên Tiễn II (Tien Chien II).

Không chỉ gặp khó với hợp đồng F-16C/D từ Mỹ, Đài Loan còn khó mua phụ tùng từ Pháp duy trì hoạt động của phi đội Mirage 2000.

Ngoài ra, Đài Loan cũng sở hữu 50 chiến đấu cơ Mirage 2000-5 cũ. Các quan chức Không quân từ chối tiết lộ tình trạng máy bay, nhưng nguồn tin từ cơ sở công nghiệp quốc phòng cho biết, Đài Loan rất khó khăn để duy trì hoạt động của Mirage 2000. Nước Pháp có rất nhiều lợi ích kinh tề từ Trung Quốc, và họ còn cẩn thận hơn Mỹ trong các vấn đề nhảy cảm với Bắc Kinh.

Cuối cùng là đơn vị F-5E/F già cỗi, lạc hậu khó có thể nâng cấp. Theo ông Richard Bitzinger – Chuyên gia của trường quốc tế Rajaratnam Singapore nghiên cứu chương trình biến đổi quân sự nhận xét rằng những chiếc máy bay đó phải nghỉ hưu cách đây 10 năm: “Bạn có thể làm được gì với khung thân máy bay đã 30-35 năm tuổi?”.

Ông này cũng đánh giá triển vọng Không quân Đài Loan phụ thuộc vào F-16. Ông cho rằng cơ hội để Đài Loan được chấp nhận mua F-16C/D đã đi qua, nhưng gói nâng cấp F-16A/B nếu được thực hiện thì sẽ đưa nó tới tiêu chuẩn gần với biến thể F-16E/F Block 60.a