Bà Mu gói cơm chuẩn bị cho các cháu mang theo đi học. Ảnh: Hoàng Phương.

5h sáng, khi cả bản còn chìm trong sương núi, bà Phạm Thị Mu, dân tộc Mường (60 tuổi ở bản Nán, xã Thiết Ống, Bá Thước, Thanh Hóa) lục đục trở dậy nắm cơm, giục hai cháu Trương Công Hiếu (9 tuổi) và Trương Công Huy (6 tuổi) mặc quần áo, mang cặp sách cho kịp giờ đến lớp.

Sáng nào cũng vậy, bà Mu cùng các cháu vượt dốc, đi bộ đến trường Tiểu học Thiết Ống 1. Đi được một đoạn, bà dừng nghỉ lấy sức rồi tiếp tục bước nhanh sợ cháu muộn học. Dẫn Hiếu vào lớp 3, bà đưa Huy đến cửa lớp 1 giao cho cô giáo chủ nhiệm. Cậu bé nhảy chân sáo vào lớp nhưng vẫn ngoái nhìn bà. Thấy bà đứng ngoài sảnh lớn, gần lớp học, Huy mới yên tâm ngồi vào chỗ. Chỉ cần không thấy bóng dáng quen thuộc, cậu bé sẽ khóc không chịu học.

Cách đây 7 năm, bố của hai bé mất vì tai nạn, mẹ bỏ đi biệt xứ. Bé Huy mới 7 tháng tuổi khát sữa mẹ, khóc ngằn ngặt trên tay bà nội. Thằng anh mới 2 tuổi trốn trong góc nhà, lầm lì không nói câu nào. Từ đó đến nay, mẹ chúng chưa về thăm con một lần.

Ba bà cháu cõng nhau đi học hàng sáng. Ảnh: Hoàng Phương.

Bà Mu phải bế cháu đi khắp bản xin sữa của những bà mẹ đang nuôi con. Có khi sữa xin không đủ, bà phải lấy đường hòa nước cơm cho cháu uống. Hai anh em lớn lên quấn quýt nhau, đến trường cũng phải cùng nhau đi mới chịu. Từ tờ mờ sáng, ông Trương Công Day, ông nội của Huy và Hiếu, dậy đưa trâu lên núi, tối về lại đi bắt nhái kiếm thêm đồng ra đồng vào. Việc đưa đón cháu đi học bà Mu đảm nhận.

Hành trình tìm con chữ của những đứa trẻ không đơn giản bởi muốn đến lớp, ba bà cháu phải vượt đoạn đường đèo, dốc lởm chởm. Bản Nán ở lưng chừng núi, muốn xuống được quốc lộ phải vượt quãng đường dài hơn 2 km dốc đứng, toàn đá lởm chởm. Đứng ở nơi cao nhất của con dốc có thể nhìn thấy cả dòng sông Mã uốn lượn. Vì thế người lớn còn sợ dốc Nán, huống chi những đứa trẻ chưa một lần bước chân ra khỏi bản. Vậy mà hàng ngày bà cụ 60 tuổi, mặc váy, cõng cháu đi bộ 6 km đến trường.

Bà cho hay, nếu có xe đạp, những đứa trẻ trong bản cũng không bao giờ dám đi vì sợ độ cao của dốc Nán. Người lớn đi xe máy cũng phải nín thở từng đoạn, chỉ cần lệch bánh xe, cả người cả xe sẽ lao vun vút xuống dốc mà không phanh lại được.

Bà Mu ngồi bên ngoài lớp học chờ các cháu học xong. Ảnh: Hoàng Phương.

Những hôm trời mưa, bà Mu đi chân đất dò dẫm từng bước trên mặt đường lầy lội, trơn tuột. Đứa cháu nhỏ trên lưng ôm chặt bà, không dám thở mạnh. Hôm đó đến lớp, ba bà cháu đều lấm bùn, ướt gần hết nhưng Hiếu, Huy không phải nghỉ học. Hôm nào bị ốm, bà đưa hai đứa nhỏ đến đầu chân dốc, gửi người trong làng chở chúng xuống trường, rồi lại về nấu cơm cho các cháu.

Mùa đông lạnh, sương mù dày đặc, có hôm bà phải đốt đuốc đi từ hơn 4h sáng. Ba bà cháu đến nơi, cổng trường còn chưa mở. Hai anh em lại ngồi gọn trong lòng bà, ngủ thêm một chút chờ vào lớp.

Miệng móm mém nhai trầu, bà Mu chia sẻ: "Ba bà cháu cùng nhau đi học đã được 3 năm nay. Sáng nào tôi cũng dậy thật sớm đưa hai cháu đến trường, ngồi chờ chúng học xong lại đưa về. Hôm nào hai anh em chúng học cả ngày thì mang theo cơm nắm, muối vừng để ba bà cháu cùng ăn".

Hiếu và Huy đều là những đứa trẻ ngoan. Đến giờ nấu cơm, Huy biết rửa nồi, Hiếu quét nhà. Xong xuôi, hai anh em lại ra đầu ngõ chơi hoặc lấy sách ra cùng nhau ôn bài. Khó khăn nhưng bà Mu chưa bao giờ có ý định cho các cháu nghỉ học. Bà bảo, dốc Nán có cao hơn, dốc hơn nữa bà vẫn sẽ đưa chúng đi học. "Chỉ có học, anh em chúng nó mới bước chân ra khỏi bản Nán được", bà Mu tâm sự.

Gói cơm bà Mu mang theo để ba bà cháu ăn trưa. Ảnh: Hoàng Phương.

Ông Cao Trung Thực, Bí thư chi bộ thôn Nán, cho hay gia đình bà Mu thuộc diện hộ nghèo đặc biệt của thôn. Hàng tháng, Hiếu và Huy được trợ cấp mồ côi tổng cộng 360.000 đồng nhưng không đủ trang trải cuộc sống cho 5 miệng ăn. Thu nhập hiện tại của nhà bà Mu chỉ trông vào nương rẫy và vài đồng bán nhái của ông Day. Hàng xóm quanh đó đều nghèo nên cũng không giúp đỡ được gì cho ông bà Mu.

"Công việc nương rẫy, kiếm cái ăn trong nhà chủ yếu ông Day đảm nhiệm, còn bà Mu chăm sóc và đưa cháu đi học. Ngoài hai đứa cháu, ông bà còn phải nuôi thêm cụ bà hơn 80 tuổi, bị liệt nằm một chỗ đã vài năm nay", ông Thực nói.

Cô Nguyễn Thị Trang, Hiệu phó trường Tiểu học Thiết Ống 1, cho biết anh em Hiếu, Huy là những tấm gương vượt khó của trường. Hầu hết khoản đóng góp của hai học sinh này đều được miễn giảm. Đầu năm học mới, nhà trường còn tặng sách vở, quần áo mới cho các em. Biết bà nội đưa các cháu đến lớp, Ban giám hiệu cũng cho phép bà vào trường để hai cậu bé được yên tâm học hành.