Bà Mai Thị Kim Thi, Chi cục trưởng
Chi cục nguồn lợi thủy sản Bình Định cho biết, hệ thống thử nghiệm này
có 3 cụm ngư cụ, mỗi cụm dài 400 mét gồm 200 mét lưới và 10 câu đơn xen
kẽ nhau có trang bị phao, đèn tín hiệu để người tắm biển nhận biết. Hệ
thống lắp đặt từ vùng biển khu vực khách sạn Hoàng Gia đến Công viên
Thiếu nhi, TP Quy Nhơn. Đây là khu vực người dân, du khách thường xuyên
tắm biển và từng có cá mập xuất hiện tấn công người.
Theo thống kê của tỉnh Bình Định, từ năm 2009 đến 2011, tại vùng biển
Quy Nhơn có ít nhất 10 vụ cá mập, cá nhám tấn công người tắm biển. Năm
2010, Bộ Khoa học- Công nghệ giao cho Viện Hải dương học Nha Trang
nghiên cứu đề tài “Thiết kế và thử nghiệm ngư cụ phòng tránh cá nhám (cá
mập) tại vùng biển Bình Định”. Đề tài này đưa ra giải pháp dùng 3 hệ
thống lưới - câu để ngăn chặn cá mập tấn công người.
Phó giáo sư, tiến sĩ Võ Sĩ Tuấn, Viện phó Viện Hải dương học Nha
Trang, Chủ nhiệm đề tài cho biết, dự kiến cuối tháng 4 tới, đề tài này
sẽ được Bộ Khoa học - Công nghệ nghiệm thu và chính thức thực hiện.
Ông Tuấn phân tích, cá dữ tấn công người ở vùng biển Quy Nhơn do kết
hợp từ nhiều yếu tố như vịnh Quy Nhơn có luồng biển nước sâu; việc phát
triển nhiều các loại chà cá, chà tôm hùm, lồng lưới (bóng Thái), rạn
nhân tạo… sát bãi tắm đã tạo điều kiện về môi trường, con mồi cho cá mập
vào gần bờ sinh sống. Khoảng thời gian cá mập liên tục tấn công người
trùng khớp với thời gian xảy ra hiện tượng El Nino. Có thể thời tiết đã
làm thay đổi tập tính của cá mập, làm cho chúng trở nên hung dữ hơn.
Nhóm nghiên cứu cũng đã đưa ra một số giải pháp tăng khả năng phòng ngừa
hiện tượng cá mập tấn công người tắm biển trong thời gian trước mắt.
Trong đó chú trọng giải pháp truyền thông nâng cao nhận thức cộng đồng;
giảm số chà cá, chà tôm, lưới lồng… quá gần bờ.
Có khoảng 23 loài cá dữ có khả năng xuất hiện ở vùng biển Quy Nhơn.
Trong đó, ba loài có thể đã tấn công người tắm biển gồm: cá mập sọc
trắng, cá mập mắt to, cá mập thâm.
Cùng với việc nghiên cứu hệ thống lưới - câu, các nhà khoa học của Viện
Hải dương học Nha Trang còn khuyến cáo một số giải pháp để người dân
tránh bị cá mập tấn công, như: không tắm biển lúc sáng sớm hoặc chiều
tối, tránh tắm ở vùng nước đục, người có vết thương chảy máu không nên
tắm, không mặc trang phục hoặc đeo trang sức lấp lánh, không bơi gần đàn
cá nhỏ, không bơi gần khu neo đậu tàu thuyền...
Các chuyên gia cho biết, hiện nay tại Việt Nam, nhiều vùng biển đã
không còn cá mập. Đây cũng là tình trạng phổ biến trên thế giới. Chính
vì vậy, việc bảo tồn cá mập đang là mục tiêu của nhiều tổ chức quốc tế
để loài này không bị tuyệt chủng. Ở nhiều nơi trên thế giới, người ta sử
dụng cá mập như là một nguồn tài nguyên để phát triển du lịch biển. Vấn
đề là làm sao vừa khai thác được cá mập cho phát triển du lịch vừa
không nguy hiểm cho người. Muốn khai thác cá mập để phát triển kinh tế -
xã hội, con người phải hiểu về chúng. Trong khi đó, ở Việt Nam từ trước
đến nay chưa có đề tài nào nghiên cứu về vấn đề này.
Nhận định ban đầu của các nhà nghiên cứu thuộc Viện Hải Dương Học Nha
Trang, vịnh Quy Nhơn, thành phố Quy Nhơn, Bình Định là vùng đa dạng
loài của liên bộ cá nhám (11 loài), cá mập trắng lớn và cá mập sọc
trắng. Riêng cá mập sọc trắng, thời gian qua vào gần bờ vịnh Quy Nhơn
được ghi nhận có cấu trúc quần thể nhiều kích thước khác nhau và cả cá
đang mang thai.