Bệnh sốt xuất huyết (còn gọi là bệnh sốt dengue)
có mặt tại trên 100 quốc gia, phổ biến tại các nước nhiệt đới. Ở nước
ta, bệnh này xuất hiện từ đầu những năm 1980, trung bình mỗi năm có đến
50.000 người chết, số tử vong thường lên tới 40-60 người, nhất là trẻ
em. Tác nhân làm lan truyền bệnh sốt xuất huyết là muỗi Aedes aegypti.
Loại muỗi chứa vi khuẩn Wolbachia không những làm giảm tuổi thọ của muỗi mà còn tiêu diệt các loại vi rút trong cơ thể muỗi. (Ảnh minh họa).
Ngủ màn, phun thuốc diệt muỗi, dùng kem chống muỗi, hương trừ muỗi,
tiêm văcxin… là phương pháp thụ động. Những tin gần đây cho thấy muỗi
gây sốt xuất huyết bắt đầu nhờn với thuốc, ví dụ ở Dăk-lăk, Gia Lai tỷ
lệ muỗi bị chết khi phun thuốc chỉ là 28-44% . Muốn diệt hoàn toàn một
loài sinh vật là chuyện khó, biết đâu lại gây ra một sự mất cân bằng
sinh thái, mang lại hậu quả khó lường.
Dòng muỗi mất khả năng truyền bệnh
Từ lâu người ta đã nghĩ đến biệt pháp “dĩ độc trị độc”, dùng
muỗi để diệt muỗi. Chẳng hạn gây vô sinh cho muỗi đực làm muỗi cái không
kẻ nối dõi, rồi tự diệt hoặc gần đây biến đổi gen để tạo ra chủng muỗi
mới, tuy vẫn có khả năng truyền virut dengue song muỗi cái (chỉ muỗi cái
mới truyền bệnh) không thể bay xa.
Tuy nhiên một nghiên cứu đã thành công là gây bệnh cho muỗi Aedes
aegypti để chúng mất khả năng gây hại. Các nhà khoa học Trường ĐH
Queensland, Australia đã phát hiện một loại vi khuẩn có tên là Wolbachia
vốn sống ở ruồi giấm và một số côn trùng khác nhưng chưa tấn công được
muỗi.
Họ bèn biến tính chúng để đưa chúng vào Aedes aegypti “nằm vùng”
để từ trong đánh ra. Kết quả thật thú vị. Vi khuẩn Wolbachia chẳng
những ngăn chặn được virut dengue và các virut gây bệnh khác phát triển
trong muỗi mà còn cắt giảm tuổi thọ của những chú muỗi Aedes aegypti đã
nhiễm bệnh xuống chỉ còn một nửa.
Thả muỗi đã mắc bệnh này vào môi trường, chúng sẽ cạnh tranh mới muỗi “lành mạnh”
trong cuộc sinh tồn và thiết lập một quần thể mới không còn khả năng
truyền bệnh. Muỗi đực nhiễm bệnh giao phối với muỗi cái thì trứng sẽ bị
ung, không tạo ra được thế hệ sau. Hơn thế nữa, thông thường virut cần
khoảng 2 tuần để phát triển trong cơ thể muỗi nhưng rất có thể chưa kịp
truyền bệnh thì đã sớm… kết thúc cuộc đời. |
