1. Kích hoạt tính năng đọc tài liệu trong Word
Bản thân Microsoft Word cũng được tích hợp sẵn một tính năng cho phép đọc văn bản, nhưng tùy chọn này không hiển thị sẵn trong giao diện ribbon mà bạn đang sử dụng. Để kích hoạt tính năng này, bạn thực hiện như sau:
Đầu tiên, bấm vào biểu tượng mũi tên trên Quick Access Toolbar (một thanh công cụ nhỏ nằm ở góc trái trên cùng, nơi mặc định chỉ chứa các nút Save, Undo và Redo) và chọn More Commands. Tiếp theo, tại mục Choose commands from, chọn All Commands rồi bắt đầu tìm đến tính năng Speak, sau đó bấm Add để chuyển nó sang khung bên cạnh và bấm OK để lưu lại.
Và bây giờ, sau khi chọn một khối hoặc một đoạn văn bản bất kỳ, bạn chỉ cần bấm vào biểu tượng của tính năng Speak trên Quick Access Toolbar để thực hiện việc đọc văn bản đó. Lưu ý: tính năng này chỉ có sẵn để áp dụng cho tiếng Anh, muốn áp dụng cho một ngôn ngữ khác, bạn phải cài Microsoft Speech Platform và các bộ TTS (text to speech) riêng cho ngôn ngữ đó, tuy nhiên chưa có hỗ trợ tiếng Việt.
Ngoài tính năng Speak của MS Word, bạn có thể tham khảo thêm một số công cụ và phần mềm giới thiệu sau đây.
2. Narrator
Đây là một công cụ dành riêng cho người khiếm thị, được tích hợp sẵn ngay bên trong Windows. Đầu tiên, bạn bấm vào menu Start và nhập từ khóa Narrator vào khung tìm kiếm (đối với Windows 7). Nếu đang sử dụng Windows 8, bạn sử dụng tổ hợp phím tắt Windows+Q, rồi sau đó cũng điền vào từ khóa tương tự.
Ngay khi chương trình được kích hoạt, nó sẽ tự động đọc toàn bộ các văn bản trên những cửa sổ mà bạn đang mở (được bao quanh bằng khung nhỏ màu xanh dương). Điều này khá hữu ích đối với những người khiếm thị, tuy nhiên, sẽ là bất tiện khi bạn chỉ muốn nghe một phần nào đó. May mắn thay, Microsoft cũng cung cấp sẵn một danh sách các phím tắt dành cho người dùng Narrator tại địa chỉ http://tinyurl.com/cqdosfp, nhờ đó bạn có thể điều khiển việc nghe đọc của mình. Ngoài tiếng Anh, Narrator còn hỗ trợ một số ngôn ngữ khác nhưng không có tiếng Việt.
3. Balabolka
(http://tinyurl.com/aae6nt)
Nếu muốn bổ sung thêm một vài tính năng so với 2 công cụ bên trên, bạn hãy sử dụng Balabolka. Chương trình có giao diện khá đơn giản với các tính năng chính được hiển thị ở ngay mặt tiền. Đặc biệt, Balabolka có thể đọc được các tập tin .doc, .docx, .txt, .pdf, .epub và các tập tin ODT trực tiếp.
Balabolka dựa vào Speech API của Microsoft, vì thế nó có các tab mang tên SAPI4 và SAPI5. Các phiên bản Windows mà bạn đang sử dụng sẽ quyết định chất lượng đầu ra. Phiên bản mới nhất, SAPI5, được gọi là Microsoft Anna. Đó là một giọng nữ rõ ràng và dễ nghe.
Khi đã mở các tập tin văn bản cần nghe, bạn có thể điều chỉnh lại tốc độ và âm lượng ở 2 mục Rate và Volume tương ứng. Bên cạnh đó, nó còn hỗ trợ chuyển đổi các tập tin này thành những file .MP3 để bạn có thể nghe chúng trên điện thoại hoặc máy nghe nhạc. Balabolka có hỗ trợ tiếng Việt.
4. TypeIt ReadIt
(http://tinyurl.com/breozsl)
Với một giao diện đơn giản và khả năng xuất các nội dung văn bản thành những tập tin WAV hoặc TXT, TypeIt ReadIt là một chương trình miễn phí tuyệt vời. Khi bạn dán bất kỳ văn bản nào vào cửa sổ của nó, hoặc mở tập tin TXT trực tiếp, ngay lập tức toàn bộ văn bản sẽ được đọc. Tất nhiên, phần mềm này cũng sử dụng các giọng nói có sẵn trong Windows tương tự như Balabolka, và
bạn cũng có thể thiết lập lại tốc độ và kích cỡ font chữ một cách dễ dàng. TypeIt ReadIt hỗ trợ tiếng Anh và một số ngôn ngữ khác nhưng không có tiếng Việt.
5. Natural Reader Free (http://tinyurl.com/lca3jhe)
Phiên bản miễn phí của Natural không cung cấp tính năng xuất ra file MP3, nhưng nếu bạn muốn có một giao diện đẹp mắt để dán văn bản và nghe thì đây sẽ là chương trình thích hợp.
Nếu bạn cần nhiều tính năng hơn như xuất ra file MP3, thêm giọng nói... thì phải mua phiên bản trả phí với giá khoảng 1.449.000 VND (69 USD). Ứng dụng này có sẵn cho Windows và MAC.
6. eSpeak
(http://espeak.sourceforge.net/)
Nếu muốn nghe văn bản bằng các giọng khác thì eSpeak sẽ là một lựa chọn thích hợp. Chương trình có thể mở được các tập tin TXT và xuất văn bản thành file WAV, trong khi đọc văn bản, biểu tượng chiếc micro cũng nhấp nháy theo. Đây là một ứng dụng trước đây dành cho Linux, nhưng hiện giờ cũng đã có phiên bản dành cho Windows và MAC. ESpeak có hỗ trợ tiếng Việt.
Tóm lại, nếu thường xuyên làm việc với các tài liệu được lưu trên Word, sử dụng tính năng Speak có sẵn là thuận tiện nhất. Nhưng nếu muốn có một chương trình chuyên dụng để dán văn bản hoặc mở các tập tin trực tiếp, bạn nên thử Balabolka cũng như tất cả các ứng dụng đã được giới thiệu và chọn công cụ phù hợp với mình nhất.
