Kỳ 2: Vang bóng một thời
Việc Mỹ sử dụng trực thăng yểm trợ hỏa lực cho bộ binh trong cuộc chiến
tranh ở Việt Nam đã hối thúc các nhà thiết kế Liên Xô nghiên cứu và chế
tạo Mi-24 - trực thăng vũ trang đầu tiên của họ.
Hội tụ sức mạnh
Chính thức được giới thiệu năm 1972, Mi-24 nhanh chóng được
Không quân Liên Xô chấp nhận đưa vào trang bị. “Vay mượn” nhiều từ các
loại trực thăng khác của Liên Xô, Mi-24 dùng 2 động cơ tuốc bin trục
TV3-117M, kiểu cánh quạt chính 5 lá và cánh quạt đuôi 3 lá tương tự
Mi-8. Các đặc điểm khung thân lấy từ Mi-14, bọc giáp dày chống đạn
12,7mm. Hai cánh nhỏ ở thân có mấu treo để mang vũ khí, phần cánh này
còn có tác dụng tăng lực nâng.
Vũ khí của Mi-24 thay đổi theo từng biến thể, ban đầu nó dùng súng
12,7mm, nhưng sau đó trang bị pháo 23mm hay 30mm. Đặc biệt, Mi-24 được
trang bị tên lửa chống tăng AT-2 và sau đó là AT-6.
 |
|
Trực thăng vũ trang Mi-24 phóng rocket.
|
Riêng buồng lái, biến thể Mi-24A/B dùng kiểu khoang lái cho 3 người (sĩ
quan điều khiển vũ khí ngồi trước, phi công và hoa tiêu ngồi song song ở
sau). Từ biến thể Mi-24D sử dụng khoang lái “bong bóng đôi” (sĩ quan
điều khiển vũ khí ngồi trước, phi công ngồi sau).
Điểm đặc biệt làm Mi-24 không có đối thủ là vừa được vũ trang, vừa có
thể vận chuyển quân (8 người) cho nhiệm vụ đột kích đường không. Đi vào
phục vụ không lâu, Mi-24 nhanh chóng thử nghiệm sức mạnh trên chiến
trường và buộc đối phương phải “tâm phục khẩu phục”.
Hạ F-4 bằng… tên lửa chống tăng?
Trong chiến tranh Afghanistan (1979-1989), quân đội Liên Xô dùng Mi-24
truy quét các tay súng Mujahideen, gây khiếp sợ cho lực lượng này. Một
thủ lĩnh Mujahideen thừa nhận: “Chúng tôi không sợ người Nga. Nhưng
chúng tôi sợ trực thăng của họ”. Các tay súng Mujahideen còn gọi Mi-24
là “cỗ xe của ma quỷ”.
Tuy nhiên, Mi-24 không phải là “bất khả chiến bại”. Tên lửa tầm nhiệt
vác vai FIM-92 Stinger (xem loạt bài Uy lực từ bờ vai trên Đất Việt) mà
Mỹ cung cấp cho Mujahideen đã bắn hạ nhiều chiếc trực thăng loại này.
Căn nguyên là do động cơ Mi-24 xả quá nhiều khí nóng. Các nhà thiết kế
nhanh chóng khắc phục bằng cách bổ sung hệ thống cảnh báo chống tên lửa
cho Mi-24.
 |
|
Mi-24 của Không quân Nhân dân Việt Nam được bảo dưỡng tại nhà máy A41.
|
Trong khi đó, việc dùng Mi-24 vừa chở quân, vừa chiến đấu không phải lúc
nào cũng phát huy hiệu quả. Đảm đương thêm nhiệm vụ tìm bãi đáp để thả
quân trong điều kiện địa hình đồi núi hiểm trở khiến phi công xao lãng
và dễ bị bắn hạ. Vì thế, sau này, các chiến dịch truy quét Mujahideen
đều được thực hiện theo chiến thuật: Mi-8 vận chuyển quân, còn Mi-24 yểm
trợ hỏa lực.
Tuy được thiết kế để chống tăng, nhưng Mi-24 hiếm khi có cơ hội thể hiện
khả năng này. Thay vào đó, trong chiến tranh Iran-Iraq, Mi-24 của Iraq
tham gia nhiều cuộc không chiến bất đắc dĩ với AH-1J Sea Cobra của Iran.
Từ 1984-1986, Mi-24 bắn rơi một số lượng nhỏ AH-1J. Thậm chí, có nguồn
tin khẳng định, Mi-24 đã hạ tiêm kích F-4 Phantom bằng tên lửa chống
tăng. Mi-24 có mặt trong hàng chục cuộc xung đột lớn nhỏ trên thế giới,
gây nhiều thiệt hại cho đối phương.
Với thành công trên chiến trường, Mi-24 được khoảng 30 quốc gia nhập
khẩu, trong đó có Việt Nam. Mi-24 đã hỗ trợ đắc lực cho bộ đội Việt Nam
làm nghĩa vụ quốc tế ở Campuchia. Tháng 1.1980, phi đội Mi-24 đầu tiên
được thành lập. Được điều động sang Campuchia từ năm 1984, Mi-24A hiệp
đồng với các đơn vị UH-1, Mi-8 yểm trợ hỏa lực cho bộ binh truy quét tàn
quân Khmer Đỏ. Mi-24A hiện vẫn trực chiến trong thành phần Không quân
Nhân dân Việt Nam.
Hậu duệ không “ăn khách”
Sau sự thành công vang dội của Mi-24, Liên Xô bắt đầu phát
triển mẫu trực thăng thế hệ kế tiếp mang tên Mi-28. Với thiết kế phá
cách, Mi-28 bỏ khoang chở quân để chuyên tâm vào vai trò chiến đấu. Cánh
quạt chính tương tự Mi-8, nhưng cánh quạt đuôi làm kiểu chữ “X” nhằm
giảm tiếng ồn.
Tối ưu hóa cho nhiệm vụ chống tăng, Mi-28 được cho là có sức mạnh khủng
khiếp với 16 tên lửa AT-9 có thể xuyên thủng giáp tất cả các loại xe
tăng hiện đại thế giới. Ngoài ra, Mi-28 còn có pháo 30mm bắn đạn xuyên
giáp. Nếu xét về hỏa lực và hệ thống điện tử hiện đại, Mi-28 không hề
thua kém Apache AH-64 của Mỹ.
 |
|
"Thợ săn đêm" Mi-28N.
|
Người Nga còn trang bị cho biến thể Mi28-N radar sóng mm trên đỉnh cánh
quạt chính, như AH-64D. Để hỗ trợ hoạt động ban đêm, Mi-28N có thêm
thiết bị quan sát hồng ngoại, kính ngắm đêm cho phi công. Đặc biệt,
buồng lái máy bay hiện đại hóa với màn hình LCD. Mi-28N bổ sung khả năng
không chiến với tên lửa Igla-V và R-73. Nhưng trong cuộc đấu thầu gần
đây, Ấn Độ đã “gạt” Mi-28N chọn AH-64D Apache. Theo lý giải của người
Ấn, Mi-28N đã không đáp ứng được 20 tiêu chuẩn mà họ đề ra.
Về kỹ thuật (điện tử và vũ khí), Mi-28N cũng “ngang ngửa” với đối thủ
cạnh tranh AH-64D. Vấn đề ở chỗ, dù có 2 động cơ khỏe nhưng ngốn nhiều
nhiên liệu nên bán kính chiến đấu của Mi-28N đạt 200km so với 480km của
AH-64D). Một điểm nữa, sức mạnh Mi-28N mới chỉ thể hiện trên lý thuyết,
trong khi AH-64D đã có kinh nghiệm thực chiến. Không chỉ thất bại ở nước
ngoài, Mi-28N còn bị chính Bộ Quốc phòng Nga từ chối.
|
