Triết gia Anh nổi tiếng với biệt danh “ông dân số” Thomas Malthus, vào thế kỷ 18 từng có lời tiên đoán khủng khiếp về viễn cảnh của trái đất: “Khi sức mạnh của dân số lấn át rõ rệt khả năng tạo ra sự sinh nhai của đất mẹ, cái chết sẽ đến dưới một số hình thức”.

Lâu nay, giới chuyên gia vẫn bất đồng khi xác định mức tới hạn của trái đất trước sự bùng nổ dân số của loài người. Nhiều nhà khoa học cho rằng trái đất có thể nuôi tối đa 9 hoặc 10 tỉ người. Một trong số đó là nhà sinh học xã hội Edward O.Wilson nổi tiếng của Đại học Harvard, vốn dựa trên tính toán về các nguồn tài nguyên hiện tại trên địa cầu. Giống như tiến sĩ Wilson đã chỉ ra trong cuốn sách The Future of Life, xuất bản năm 2002: “Những gọng kềm siết quanh sinh quyển đã được cố định”. Bên cạnh nguồn nước ngọt hạn chế, vẫn còn những sức ép khác từ lượng thức ăn mà trái đất có thể sản sinh, giống như chuyên gia Malthus đã dự đoán cách đây hơn 200 năm.

Ngay trong trường hợp đạt được hiệu quả tối đa, nghĩa là mọi lương thực trồng được đều phục vụ cho việc nuôi sống con người (loại bỏ chuyện dùng lương thực làm năng lượng), trái đất chỉ “gồng” được 10 tỉ người, mà những người này phải tình nguyện bỏ thịt chuyển sang ăn chay. Tuy nhiên, hiện 1,4 tỉ ha đất nông nghiệp sản xuất được 2 tỉ tấn lương thực hàng năm, nhưng lại còn phải chia sẻ cho gia súc, nên số người sống được trên trái đất phải thấp hơn mức 10 tỉ.

Theo nhà dân số học Joel Cohen của Đại học Columbia, những nhân tố môi trường khác có thể khống chế số dân trên trái đất là chu kỳ ni-tơ, lượng phốt-pho, hàm lượng các-bon trong không khí. Tất nhiên, đây là những yếu tố khách quan, chưa loại trừ trường hợp có đột biến xảy ra và phá hủy mọi tính toán của giới khoa học. Nói cách khác, không ai có thể dự đoán được mức tới hạn của địa cầu, theo chuyên gia Cohen.

Ủy ban Dân số của Liên Hiệp Quốc (LHQ) ước tính dân số trái đất sẽ đạt 7 tỉ người vào khoảng 31.10 năm nay, và nếu tính toán đúng, chúng ta đang trên đường tiến đến ngưỡng 9 tỉ vào năm 2050 và 10 tỉ vào năm 2100. Tuy nhiên, có dấu hiệu cho thấy xu hướng các gia đình đang ngày càng ít thành viên hơn. Dữ liệu từ năm 1950 ở 230 nước cho thấy đa số các nước có sinh suất giảm, theo Gerhard Heilig, Trưởng ủy ban Dự đoán dân số thuộc LHQ. Trên mặt bằng toàn cầu, tỷ lệ sinh sản đang giảm so với “mức thay thế”, tức 2,1 trẻ/phụ nữ (chỉ con số trẻ em thay thế cha mẹ chúng cũng như bù vào phần những người chết trẻ). Nếu tỷ lệ sinh sản trên toàn cầu cứ diễn ra theo chiều hướng này, dân số của trái đất có thể ổn định ở mức từ 9 đến 10 tỉ người, và viễn cảnh diệt vong sẽ tạm thời bị đẩy lùi, cho đến khi nào con người còn khống chế được những hành động hủy diệt thiên nhiên.